Fizyka I
Przedmiotowy system oceniania (propozycja)
Kursywa oznaczono treści dodatkowe
Wymagania na poszczególne oceny
konieczne
podstawowe
rozszerzające
dopełniające
dopuszczający
dostateczny
dobry
bardzo dobry
I
2
3
4
Rozdział I. Pierwsze spotkania z fizyką
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
• samodzielnie projektuje tabelę pomiarową,
np. do pomiaru długości ławki, pomiaru czasu
pokonywania pewnego odcinka drogi
• przeprowadza proste doświadczenia, które
sam zaplanował
• wyciąga wnioski z przeprowadzonych
doświadczeń
• potrafi oszacować wyniki pomiaru
• wykonuje pomiary, stosując różne metody
pomiaru
• opisuje siłę jako wielkość wektorową
• demonstruje równoważenie się sił mających
ten sam kierunek
• wykonuje w zespole kilkuosobowym
zaprojektowane doświadczenie
demonstrujące dodawanie sił o różnych
kierunkach
• demonstruje skutki bezwładności ciał
Uczeń:
• potrafi tak zaplanować pomiar, aby zmierzyć
wielkości mniejsze od dokładności
posiadanego przyrządu pomiarowego
• rozkłada siłę na składowe
• graficznie dodaje siły o różnych kierunkach
• projektuje doświadczenie demonstrujące
dodawanie sił o różnych kierunkach
• demonstruje równoważenie się sił mających różne kierunki
• stosuje zasady higieny i bezpieczeństwa
w pracowni fizycznej
• stwierdza, że podstawą eksperymentów
fizycznych są pomiary
• wymienia podstawowe przyrządy służące
do pomiaru wielkości fizycznych
• zapisuje wyniki pomiarów w tabeli
• rozróżnia pojęcia: wielkość fizyczna
i jednostka wielkości fizycznej
• stwierdza, że każdy pomiar obarczony jest
niepewnością
• oblicza wartość średnią wykonanych
pomiarów
• stosuje jednostkę siły, którą jest niuton (1 N)
• potrafi wyobrazić sobie siłę o wartości 1 N
• posługuje się siłomierzem
• podaje treść pierwszej zasady dynamiki
Newtona
• omawia na przykładach, jak fizycy poznają
świat
• objaśnia na przykładach, po co nam fizyka
• selekcjonuje informacje uzyskane z różnych
źródeł, np. na lekcji, z podręcznika,
z literatury popularnonaukowej, Internetu
• wyjaśnia, że pomiar polega na porównaniu
wielkości mierzonej ze wzorcem
• zapisuje wynik pomiaru z niepewnością
pomiaru
• projektuje tabelę pomiarową pod kierunkiem nauczyciela
• przelicza jednostki czasu i długości
• szacuje rząd wielkości spodziewanego
wyniku i wybiera właściwe przyrządy
pomiarowe (np. do pomiaru długości)
• wyjaśnia, dlaczego wszyscy posługujemy się
jednym układem jednostek — układem SI
• używa ze zrozumieniem przedrostków,
np. mili-, mikro-, kilo- itp.
• projektuje proste doświadczenia dotyczące
np. pomiaru długości
• wykonuje schematyczny rysunek obrazujący
układ doświadczalny
• zapisuje wynik obliczeń jako przybliżony
z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących
• definiuje siłę jako miarę działania jednego
ciała na drugie
• podaje przykłady działania sił i rozpoznaje je
w różnych sytuacjach praktycznych
I
2
3
4
• wyznacza siłę wypadkową
• określa warunki, w których siły
się równoważą
• wyjaśnia, od czego zależy bezwładność ciała
Rozdział II. Ciała w ruchu
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
• omawia, na czym polega ruch ciała
• rozróżnia pojęcia: droga i odległość
• stosuje jednostki drogi i czasu
• określa, o czym informuje nas prędkość
• wymienia jednostki prędkości
• opisuje ruch jednostajny prostoliniowy
• wymienia właściwe przyrządy pomiarowe
• mierzy, np. krokami, drogę, którą zamierza
przebyć
• mierzy czas, w jakim przebywa zaplanowany
odcinek drogi
• stosuje pojęcie prędkości średniej
• podaje jednostkę prędkości średniej
• wyjaśnia, jaką prędkość wskazują drogowe
znaki nakazu ograniczenia prędkości
• określa przyspieszenie
• stosuje jednostkę przyspieszenia
• wyjaśnia, co oznacza przyspieszenie równe
np.
• rozróżnia wielkości dane i szukane
• wymienia przykłady ruchu jednostajnie
opóźnionego i ruchu jednostajnie
przyspieszonego
• opisuje wybrane układy odniesienia
• wyjaśnia, na czym polega względność ruchu
• szkicuje wykres zależności drogi od czasu
na podstawie opisu słownego
• wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje
czynniki istotne i nieistotne dla wyniku
doświadczenia
• posługuje się wzorem na drogę w ruchu
jednostajnym prostoliniowym
• szkicuje wykres zależności prędkości
od czasu w ruchu jednostajnym na podstawie
opisu słownego
• rozwiązuje proste zadania obliczeniowe
związane z ruchem
• zapisuje wyniki pomiarów w tabeli
• odczytuje z wykresu wartości prędkości
w poszczególnych chwilach
• oblicza drogę przebytą przez ciało
• rysuje wykres zależności drogi od czasu
w ruchu jednostajnym prostoliniowym
na podstawie danych z tabeli
• przelicza jednostki prędkości
• zapisuje wynik obliczenia w przybliżeniu
(z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)
• wyznacza prędkość, z jaką się porusza, idąc
lub biegnąc, i wynik zaokrągla do 2–3 cyfr
znaczących
• szacuje długość przebywanej drogi na
podstawie liczby kroków potrzebnych do jej
przebycia
• oblicza prędkość średnią
• wyjaśnia sens fizyczny przyspieszenia
• odczytuje z wykresu wartości prędkości
w poszczególnych chwilach
• opisuje jakościowo ruch jednostajnie
opóźniony
• opisuje, analizując wykres zależności
prędkości od czasu, czy prędkość ciała
rośnie, czy maleje
• odczytuje dane zawarte na wykresach
opisujących ruch
• rysuje wykres zależności drogi od czasu
w ruchu jednostajnym prostoliniowym
• wykonuje doświadczenia w zespole
• szkicuje wykres zależności prędkości od
czasu w ruchu jednostajnym
• stosuje wzory na drogę, prędkość i czas
• rozwiązuje trudniejsze zadania obliczeniowe
dotyczące ruchu jednostajnego
• rozwiązuje zadania nieobliczeniowe
dotyczące ruchu jednostajnego
• przewiduje, jaki będzie czas jego ruchu
na wyznaczonym odcinku drogi, gdy jego
prędkość wzrośnie: 2, 3 i więcej razy
• przewiduje, jaki będzie czas jego ruchu
na wyznaczonym odcinku drogi, gdy jego
prędkość zmaleje: 2, 3 i więcej razy
• wyjaśnia, od czego zależy niepewność
pomiaru drogi i czasu
• sporządza wykres na podstawie danych
zawartych w tabeli
• analizuje wykres i rozpoznaje, czy opisana
zależność jest rosnąca, czy malejąca
• opisuje prędkość jako wielkość wektorową
• projektuje i wykonuje doświadczenie
pozwalające badać ruch jednostajny
prostoliniowy
• rysuje wykres zależności prędkości od czasu
w ruchu jednostajnym na podstawie danych
z doświadczeń
• analizuje wykresy zależności prędkości
od czasu i drogi od czasu dla różnych ciał
poruszających się ruchem jednostajnym
• oblicza prędkość ciała względem innych ciał,
np. prędkość pasażera w jadącym pociągu
• oblicza prędkość względem różnych układów
odniesienia
• demonstruje, na czym polega ruch
jednostajnie przyspieszony
• rysuje, na podstawie wyników pomiaru
przedstawionych w tabeli, wykres zależności
prędkości ciała od czasu w ruchu jednostajnie
przyspieszonym
• opisuje, analizując wykres zależności
prędkości od czasu, czy prędkość ciała rośnie
szybciej, czy wolniej
• oblicza prędkość końcową w ruchu
prostoliniowym jednostajnie przyspieszonym
• rozwiązuje zadania obliczeniowe dla ruchu
jednostajnie opóźnionego
• projektuje doświadczenie pozwalające badać
zależność przebytej przez ciało drogi od
czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym
• wykonuje wykres zależności drogi od czasu
w ruchu jednostajnie przyspieszonym na
podstawie danych doświadczalnych
I
2
3
4
• odczytuje dane zawarte na wykresach
• wyjaśnia, dlaczego wykres zależności drogi
opisujących ruch
od czasu w ruchu jednostajnie
przyspieszonym nie jest linią prostą
• rozwiązuje trudniejsze zadania rachunkowe
na podstawie analizy wykresu
Rozdział III. Siła wpływa na ruch
Uczeń:
• omawia zależność przyspieszenia od siły
działającej na ciało
• opisuje zależność przyspieszenia od masy
ciała (stwierdza, że łatwiej poruszyć
lub zatrzymać ciało o mniejszej masie)
• współpracuje z innymi członkami zespołu
podczas wykonywania doświadczenia
• opisuje ruch ciał na podstawie drugiej zasady
dynamiki Newtona
• podaje definicję niutona
• stosuje jednostki masy i siły ciężkości
• używa pojęcia przyspieszenie grawitacyjne
• podaje treść trzeciej zasady dynamiki
• opisuje wzajemne oddziaływanie ciał,
posługując się trzecią zasadą dynamiki
Newtona
Uczeń:
• podaje przykłady zjawisk będących skutkiem
działania siły
• wyjaśnia, że pod wpływem stałej siły ciało
porusza się ruchem jednostajnie
przyspieszonym
• projektuje pod kierunkiem nauczyciela tabelę
pomiarową do zapisywania wyników
pomiarów
• wnioskuje, jak zmienia się siła, gdy
przyspieszenie zmniejszy się: 2, 3 i więcej
razy
• wnioskuje, jak zmienia się siła, gdy
przyspieszenie wzrośnie: 2, 3 i więcej razy
• wnioskuje o masie ciała, gdy pod wpływem
danej siły przyspieszenie wzrośnie: 2, 3
i więcej razy
• wnioskuje o masie ciała, gdy pod wpływem
danej siły przyspieszenie zmniejszy się: 2, 3
i więcej razy
• analizuje zachowanie się ciał na podstawie
drugiej zasady dynamiki
• rozróżnia pojęcia: masa i siła ciężkości
• posługuje się pojęciem siły ciężkości
• oblicza siłę ciężkości działającą na ciało na
Ziemi
• wymienia przykłady ciał oddziałujących na
siebie
• podaje przykłady oporu stawianego ciałom
poruszającym się w różnych ośrodkach
• wskazuje przyczyny oporów ruchu
• rozróżnia pojęcia: tarcie statyczne i tarcie
kinetyczne
• wymienia pozytywne i negatywne skutki tarcia
Uczeń:
• planuje doświadczenie pozwalające badać
zależność przyspieszenia od działającej siły
• wykonuje doświadczenia w zespole
• wskazuje czynniki istotne i nieistotne
dla przebiegu doświadczenia
• analizuje wyniki pomiarów i je interpretuje
• oblicza przyspieszenie ciała, korzystając
z drugiej zasady dynamiki
• rozwiązuje trudniejsze zadania, korzystając
z drugiej zasady dynamiki
• oblicza siłę ciężkości działającą na ciało
znajdujące się np. na Księżycu
• formułuje wnioski z obserwacji spadających
ciał
• wymienia, jakie warunki muszą być spełnione, aby ciało spadało swobodnie
• podaje sposób pomiaru sił wzajemnego
oddziaływania ciał
• rysuje siły wzajemnego oddziaływania ciał
w prostych przypadkach, np. ciało leżące
na stole, ciało wiszące na lince
• opisuje, jak zmierzyć siłę tarcia statycznego
• omawia sposób badania, od czego zależy
tarcie
• uzasadnia, dlaczego przewracamy się,
gdy autobus, którym jedziemy, nagle rusza
lub się zatrzymuje
• wyjaśnia przyczynę powstawania siły
odśrodkowej jako siły pozornej
Uczeń:
• rysuje wykres zależności przyspieszenia ciała
od siły
• planuje doświadczenie pozwalające badać
zależność przyspieszenia od działającej siły
• planuje doświadczenie pozwalające badać
zależność przyspieszenia od masy ciała
• formułuje hipotezę badawczą
• bada doświadczalnie zależność przyspieszenia
od masy ciała
• porównuje sformułowane wyniki
z postawionymi hipotezami
• rozwiązuje zadania, w których trzeba
obliczyć siłę wypadkową, korzystając
z drugiej zasady dynamiki
• wyjaśnia, od czego zależy siła ciężkości
działająca na ciało znajdujące
się na powierzchni Ziemi
• omawia zasadę działania wagi
• wyjaśnia, dlaczego spadek swobodny ciał jest
ruchem jednostajnie przyspieszonym
• planuje i wykonuje doświadczenie dotyczące
pomiaru tarcia statycznego i dynamicznego
• rysuje siły działające na ciała
w skomplikowanych sytuacjach, np. ciało
leżące na powierzchni równi, ciało wiszące
na lince i odchylone o pewien kąt
• wyjaśnia zjawisko odrzutu, posługując
się trzecią zasadą dynamiki
• uzasadnia, dlaczego siły bezwładności są
siłami pozornymi
• omawia przykłady zjawisk, które możemy
wyjaśnić za pomocą bezwładności ciał
Zakres wiedzy i umiejętności ucznia na poszczególne oceny
Uwaga: Spełnienie wymagań z poziomu wyższego uwarunkowane jest spełnie niem wymagań niższych, co oznacza, że ubiegając się o kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi mieć opanowane również zagadnienia przyporządkowane ocenie niższej (zgodnie ze schematem). W tabeli nie umieściliśmy informacji o treściach i umiejętnościach ucznia, które uprawniają nauczyciela do wystawienia oceny celującej. Z powyższego diagramu wynika, że ma to być uczeń bardzo dobry, który wykazuje się wiedzą i umiejętnościami z dziedziny fizyki również wykraczającymi poza obowiązujący zakres programowy. Nie bójmy się wystawić takiej oceny uczniowi, ale jednocześnie pamiętajmy, że musimy umieć ją uzasadnić.
Narzędzia pomiaru osiągnięć
1. Prace klasowe kończące każdy dział nauczania:
• sprawdzanie opanowania wiedzy teoretycznej
• sprawdzanie umiejętności stosowania poznanej wiedzy w sytuacjach typowych
• sprawdzanie umiejętności stosowania poznanej wiedzy w sytuacjach problemowych
• rozwiązywanie zadań testowych
2. Krótkie sprawdziany:
• kartkówki obejmujące swym zakresem trzy ostatnie lekcje
• kartkówki sprawdzające zadania domowe
3. Wypowiedzi ustne:
• odpowiedzi
• zabieranie głosu na lekcji
4. Prace domowe:
• zadania domowe obserwacyjne
• zadania domowe obliczeniowe
• zadania domowe polegające na napisaniu krótkiej informacji na zadany temat
• pomoc innym uczniom w nauce
5. Aktywność na lekcji:
• wypowiedzi w czasie lekcji
• wyciąganie wniosków z przeprowadzanych doświadczeń
• rozwiązywanie zadań
• umiejętność pracy w grupie
6. Prace doświadczalne:
• wykonywanie doświadczeń na lekcji pod kierunkiem nauczyciela
• wykonywanie doświadczeń domowych i przedstawianie na lekcji sprawozdań z tych doświadczeń
7. Udział w konkursach fizycznych - szkolnych i pozaszkolnych:
• konkursy międzyszkolne, np. Lwiątko
• konkursy wewnątrz szkolne
8. Zeszyt przedmiotowy:
• kompletność zeszytu
• przejrzystość
• systematyczność zapisów
• walory estetyczne
9. Systematyczne i poprawne prowadzenie zeszytu ćwiczeń.
10. Przygotowywanie innych prac, np. referatów, projektów itp.